Regeneratief bouwen: de nieuwe manier van bouwen
Regeneratief bouwen is meer dan duurzaam. Want het gaat een stap verder. Waar staat regeneratief bouwen voor? En hoe ver zijn we in Nederland?
Regeneratief bouwen: bouwen voor de toekomst
Stilstaan bij de impact van bouwen op het milieu. We doen het steeds meer en op verschillende manieren. Er zijn uiteenlopende richtingen in de architectuur en het bouwen die zich richten op een betere relatie met de natuurlijke wereld. Denk aan duurzaam bouwen, holistisch bouwen en regeneratief bouwen. Waarin verschilt deze laatste met andere benaderingen? Wordt er in Nederland al regeneratief gebouwd? En wat gebeurt er in andere landen op dit vlak?
Milieubewustzijn leidt tot duurzaam bouwen
De jaren zeventig wordt gezien als het keerpunt in milieubewust denken. Het concept van duurzame ontwikkeling kwam voor het eerst sterk naar voren in het Brundtland-rapport van de Verenigde Naties in 1987 (CBS). Dit rapport definieerde duurzame ontwikkeling als volgt:
“Ontwikkeling die voldoet aan de behoeften van het heden zonder de mogelijkheid van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien, in gevaar te brengen”.
Dit idee werd in de daaropvolgende jaren steeds meer toegepast op de bouwsector. In de jaren 90 en begin 2000 werden er verschillende groene bouwcodes en certificeringssystemen ontwikkeld. De bekendste zijn LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) in de Verenigde Staten en BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) in het Verenigd Koninkrijk (Duurzaam Ondernemen).
Duurzaam bouwen: minder milieubelastend en een gezond leefmilieu
Duurzaam bouwen richt zich op het verminderen van de negatieve milieu-impact van het bouwen en de gebouwen. Het respect voor mens en milieu staat voorop. Het gaat daarbij onder andere om energie-efficiëntie, duurzame materialen en een gezond leefmilieu (Rijksoverheid).
Er bestaan verschillende varianten op en uitwerkingen van duurzaam ontwerpen en bouwen. Zij hebben ieder een eigen focus. Maar delen het doel om de impact van het bouwen op het milieu te verminderen. En om gezondere en meer leefbare ruimtes voor mensen te maken.
- Circulair: ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten.
- Zero Impact: bouwen zonder impact op het milieu.
- Holistisch: alle onderdelen, zoals het gebouw, de bewoners, de gemeenschap en het ecosysteem zijn in evenwicht.
- Biofilisch: het integreren van natuur in de gebouwde omgeving.
Regeneratief bouwen is ook duurzaam bouwen. Maar gaat nog een stap verder. Bij regeneratief bouwen gaat het niet om het ‘zoveel mogelijk beperken’. Het gaat om ‘meer te leveren’. Het leveren van een positieve bijdrage aan het milieu en de samenleving. Dit is breed en loopt uiteen van het verbeteren van biodiversiteit tot het ondersteunen van lokale economieën.
Alles weten over beleggen in vastgoed?Ontdek waar uw kansen liggen en kijk op annexum.nl/beleggeninvastgoed
Regeneratief bouwen: ‘meer goed’ in plaats van ‘minder kwaad’
Regeneratief bouwen gaat verder waar duurzaam bouwen stopt, stelt Squarewise. Bij duurzaam bouwen gaat het bijvoorbeeld om de CO₂-uitstoot te verminderen. Bij regeneratief bouwen slaat een gebouw CO₂ op.
Ook de Gemeente van de Toekomst spreekt van ‘een stap verder’ met regeneratief bouwen. Het gaat om meer dan de inperking van onze negatieve impact op de planeet en de maatschappij. Het creëert een positieve impact op de aarde, de maatschappij en de gezondheid en het welzijn van de mens.
Bij duurzame ontwikkeling staat de beperking van de voetafdruk centraal. Bij regeneratieve ontwikkeling gaat het om de creatie van een positieve handafdruk. Het uiteindelijke doel is om de voetafdruk te verkleinen en de handafdruk te vergroten.
The Living Building Challenge
De ‘performance standard’ die het sterkst gericht is op regeneratief bouwen, is de Living Building Challenge. Deze standaard is in 2006 opgesteld door het International Living Future Institute (ILFI). En geldt van ontwerp en bouwen tot exploitatie.
De Living Building Challenge heeft twee belangrijke principes. Ten eerste is de certificering gebaseerd op de prestaties in de praktijk. En niet op modellen of verwachtingen. Daarom moet een project twaalf maanden achter elkaar operationeel zijn voordat een beoordeling plaatsvindt.
Ten tweede moeten alle projecten holistisch zijn, door te voldoen aan de kerneisen op zeven gebieden, de bloembladen genaamd.
- Plaats: herstel van een gezonde relatie met de natuur.
- Water: het creëren van ontwikkelingen die functioneren binnen de waterbalans van een gegeven plaats en klimaat.
- Energie: alleen vertrouwen op zonne-energie.
- Gezondheid en geluk: omgevingen creëren die fysieke en psychologische gezondheid en welzijn optimaliseren.
- Materialen: producten onderschrijven die veilig zijn voor alle levensvormen door de tijd heen.
- Rechtvaardigheid: het ondersteunen van een rechtvaardige en gelijkwaardige wereld.
- Schoonheid: het stimuleren van design dat de geest inspireert.
In Nederland zijn er nog geen LBC-gecertificeerde projecten. Maar dat is op zich niet opmerkelijk, want wereldwijd zijn er nog maar 34 projecten met een volledige LBC-certificering (Certified Living). Deze projecten voldoen aan de eisen in alle zeven categorieën.
Uit de kaart van het ILFI blijkt dat Amerika koploper is in het aantal certificeringen volgens de LBC-standaard. Niet vreemd waarschijnlijk, gezien de oorsprong van het programma. In Europa heeft één project de LBC 3.1 certificering. Dit is het gerenoveerde woonproject Cal Guerxo in Noord-Spanje.
De toekomst van regeneratief bouwen in Nederland
De regeneratieve gedachte is wel al terug te vinden in gebouwen in Nederland. Bijvoorbeeld in het gebouw De Verwondering van architect Orga. In 2021 benoemde Bouwwereld deze biofilische basisschool in Almere tot het duurzaamste gebouw in Nederland.
En dit voorjaar won dit gebouw zowel de Europese als wereldwijde Stephen Kellert Biophilic Design Award SKBD 2023). De wereldwijde erkenning werd bekendgemaakt tijdens de The Living Future Conference van het ILFI, meldt Stedebouw & Architectuur.
Ook het project Sawa in Rotterdam van Mei Architects zet de lat voor de toekomst. Sawa is een geheel houten woongebouw van 50 meter hoog met 109 appartementen. Dit ‘gezondste gebouw van Nederland’ heeft ook al meerdere awards op zijn naam staan. Waaronder de ‘Popular Choice Award in Architizer A+ Sustainability Awards’.
Ondanks dat een LBC-certificering nog ontbreekt, heeft regeneratief bouwen zeker de aandacht in Nederland. Er zijn dan ook al diverse spraakmakende vastgoedprojecten gerealiseerd, die laten zien hoe de stap van ‘minder kwaad doen en nemen’ naar ‘herstellen en geven’ kan worden gezet.
