Tot nu toe kwamen er in 2025 enkele tienduizenden ambtenaren bij, zowel bij gemeenten als bij de Rijksoverheid. Het aantal complexe maatschappelijke en economische dossiers, neem de wooncrisis, is in deze periode ongeveer gelijk gebleven. Huib Boissevain vraagt zich in deze column voor VJ af of een significante toename van het ambtenarencorps gaat helpen tot oplossingen te komen.
De aanwas van personeelsbestanden bij de lagere en hogere overheden is ongetwijfeld voor een deel ingegeven door de wens achterstanden in te lopen. Maar als dat zo is vraag ik me af wanneer we de effecten gaan zien. Er is als bekend een aanzienlijke vertraging bij woningbouwprojecten, waarbij zo’n 40.000 woningen in de fase tussen het verkrijgen van de vergunning en de daadwerkelijke start van de bouw stagneren. Ik weet niet wat duizenden extra ambtenaren op dit punt kunnen betekenen.
In algemene zin klinkt ‘meer’ in de context van de overheid niet per se als ‘beter’. Meer mensen betekent meer overleg, vermoedelijk meer regels en hoe dan ook meer vertraging. Dat zijn toch juist zaken waar we vanaf moeten? Voor de volledigheid: er zijn dossiers waarbij een toename van het aantal ambtenaren gewenst is. Denk aan de Krijgsmacht. Maar of een gemiddeld gemeentehuis beter gaat functioneren als er zich ’s ochtends veertig nieuwe collega’s extra melden vraag ik me ernstig af. Sterker nog, hier zou wel eens de wet van de toe- en afnemende meeropbrengst kunnen gelden. Daar komt de vraag bij hoe wenselijk het is dat een overheid een groot aantal arbeidskrachten wegkaapt bij de private sector, terwijl de krapte op de arbeidsmarkt aanzienlijk is en in veel sectoren voor problemen zorgt.
De vraag of het uitdijen van het ambtenarenapparaat zin heeft, is belangrijk, omdat zij exemplarisch lijkt voor een gebrek aan rationale keuzes bij het oplossen van grote problemen. Het is een makkelijke knop om aan te draaien, maar er is niet goed nagedacht of het wel de juiste knop is. Het past bovendien niet bij een noodzakelijk streven naar een veel kleiner overheidsapparaat.
Graag grijp ik het thema dan ook aan om een algemene suggestie mee te geven aan de dames en heren politici die op dit moment hun verkiezingsprogramma’s aan het schrijven zijn.
Als gezegd is het aantal fikse uitdagingen waar we als samenleving mee te maken hebben niet alleen in 2025 onveranderd gebleven, maar eigenlijk sinds het opstellen van de vorige verkiezingsprogramma’s en het laatste regeerakkoord. Probeer dan ook vooral niet het wiel opnieuw uit te vinden bij het voorstellen van nieuw beleid. Kijk vooral kritisch naar wat er in de laatste jaren wél heeft gewerkt en wat niet. Ga met een frisse blik door eerdere plannen heen en breng in kaart aan welke knoppen er wél gedraaid moet en kan worden. Mij schieten te binnen: minder wet- en regelgeving, een rationeel fiscaal beleid gericht op het stimuleren van economische activiteit en veel betere samenwerking tussen marktpartijen onderling, zeker op het gebied van woningbouw. Voor geen van die drie knoppen zijn meer ambtenaren nodig, maar wel ambtenaren die weten wat zij moeten doen.
Huib Boissevain, CEO Annexum
_____________________________________________________________________________________
Bent u geïnteresseerd in meer nieuws zoals dit? Meld u dan nu aan voor onze nieuwsbrief!
